Ֆինանսների նախարարը պատմել է Հայաստանի տնտեսության վիճակի մասին՝ առաջին կիսամյակի արդյունքներով

Հայաստանում տնտեսական ակտիվությունը պահպանվում է բավականին բարձր մակարդակի վրա ։ Այդ մասին սեպտեմբերի 2-ին ԱԺ ֆինանսաբյուջետային հարցերի հանձնաժողովի նիստում հայտարարել է  ֆինանսների նախարար Վահե Հովհաննիսյանը ՝ ներկայացնելով ս. թ. հունվար-հունիս ամիսների պետբյուջեի կատարողականը ։

Անդրադառնալով հիմնական ցուցանիշներին՝ ֆինանսների նախարարը նշել է, որ տնտեսական ակտիվության ինդեքսի դիրքերի պահպանմանը նպաստել է մետաղագործական արտադրության եւ Արցախից  բռնի տեղահանվածների սպառման կտրուկ աճը, ինչպես նաև վերջիններիս տնտեսական գործունեությունը: Մասնավորապես, առաջին կիսամյակի արդյունքներով տնտեսական ակտիվության ինդեքսը կազմել է 10,4%, ինչը, հիմնականում, պայմանավորված է արդյունաբերական արտադրանքի, առևտրի և ծառայությունների աճով: Շինարարությունն ու ագրոհատվածը նույնպես իրենց ներդրումն են ունեցել արձանագրված աճի մեջ, նշել է Հովհաննիսյանը (Աճի առաջատարներն են. ապրանքաշրջանառությունը ՝ 22,9 տոկոս ցուցանիշով, շինարարությունը ՝ 18,2 տոկոս, արդյունաբերությունը ՝ 18,2 տոկոս, ծառայությունները ՝ 4,4 տոկոս, էլեկտրաէներգիայի արտադրությունը ՝ 5 տոկոս, գյուղատնտեսությունը ՝ 4 տոկոս - խմբ.):

Հաշվետու ժամանակահատվածում, նախորդ տարվա համեմատ, Հայաստան ներգնա զբոսաշրջությունը նվազել է 6.1% - ով, ինչը, հիմնականում, պայմանավորված է ՌԴ-ից զբոսաշրջիկների թվի 23.6% - ով կրճատմամբ: Դրա հետ մեկտեղ, գրանցվել է Վրաստանից, Իրանից և Հնդկաստանից այցելուների թվի աճ ։ Արդյունքում, չնայած նախորդ տարվա համեմատ ս.թ. անկմանը, ընթացիկ ցուցանիշները զգալիորեն գերազանցում են 2019 թվականի ցուցանիշները, նշել է նախարարը։

Կրճատվել են նաև Հայաստան եկող փոխանցումները, նշել է ֆինանսների նախարարը ։ Այսպես, դրամական փոխանցումների զուտ ներհոսքը կրճատվել է 48,3 տոկոսով, ինչը, հիմնականում, պայմանավորված է ՌԴ-ից ոչ առևտրային նպատակներով փոխանցումների զուտ ներհոսքի 64,9 տոկոսով նվազմամբ։

Պաշտոնապես գրանցված գործազուրկների միջին ամսական թիվը նվազել է 4,1 տոկոսով ՝ կազմելով 44,5 հազար մարդ, վարձու աշխատողների թիվն ավելացել է 5 տոկոսով՝ մինչեւ 745 978: 6,8 տոկոսով աճել է միջին աշխատավարձը, ընդ որում, պետական հատվածում, մասնավորի համեմատ, աշխատավարձն ավելի արագ է աճել։ Այդուհանդերձ, պետական հատվածում միջին ամսական աշխատավարձը կազմում է 211 319 դրամ, իսկ "մասնավոր աշխատողների" մոտ՝ 306 316 դրամ։ Հայաստանում իրական աշխատավարձը 0,6% - ի պայմաններում աճել է 7,4% - ով:

Միաժամանակ, ինչպես նշել է Հովհաննիսյանը, 12-ամսյա բնական գնաճը շարունակում է մնալ բացասական միջակայքում՝ 0,8 տոկոսի մակարդակում։ Միաժամանակ, ԿԲ-ն առաջին կիսամյակում նվազեցրել է վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը 1,25 տ. կ. - ով ՝ մինչև 8%: Արդյունքում ՝ կրճատվել է պետական պարտատոմսերի եկամտաբերությունը։ Հաշվետու ժամանակահատվածում 2023 թվականի հունվար-հունիսի համեմատ երկրի ռիսկի պարգևավճարի էական անկման պատճառով նվազել է նաև երկրորդային շուկայում եվրապարտատոմսերի եկամտաբերությունը ։

Ֆինանսների նախարարի խոսքով, ընդհանուր առմամբ, կարելի է ասել, որ երկրի իշխանությունների հարկաբյուջետային քաղաքականությունը որոշակի դրական ազդեցություն է ունեցել:

Այսպես, հաշվետու ժամանակահատվածում Հայաստանի պետական գանձարանի եկամուտները, նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ, աճել են 4,7 տոկոսով: Այսպես, 2024 թվականի հունվար-հունիս ամիսներին Հայաստանի պետական բյուջեի եկամուտները կազմել են 1 տրիլիոն 243.7 մլրդ դրամ ՝ ապահովելով վերանայված ծրագրով առաջին կիսամյակի համար կանխատեսվող ցուցանիշի 92% - ը ։ Նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ հաշվետու ժամանակահատվածում պետական բյուջեի եկամուտներն աճել են 7,2 տոկոսով կամ 83 մլրդ դրամով: Ընդ որում, ցուցանիշի կատարողականը տարեկան ճշտման համեմատ կազմել է 45,6 տոկոս ։ Պետական գանձարանի եկամուտների աճը, ըստ նախարարի, մեծապես պայմանավորված է գրեթե բոլոր ուղղություններով հարկային մուտքերի ավելացմամբ ՝ բացառությամբ ԱԱՀ-ի և ակցիզային հարկի։

Միաժամանակ, հաշվետու ժամանակահատվածում արձանագրվել է մոտ 8 տոկոսի թերհավաքագրում նախատեսվում էր հավաքել 1 տրլն 305 մլրդ դրամի հարկեր և տուրքեր, սակայն հատկացումները կազմել են ընդամենը 1 տրլն 187,6 մլրդ դրամ կամ նախատեսվածից 117,4 մլրդ դրամով պակաս:

ՀՀ պետական բյուջեի ծախսերը կազմել են 1 տրլն 232.7 մլրդ դրամ ՝ ապահովելով առաջին կիսամյակում ճշտված ծրագրի իրականացման 87.5% - ը (1 տրլն 408.5 մլրդ դրամ): Նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ ցուցանիշն աճել է 20.1% - ով կամ 206.3 մլրդ դրամով: Ցուցանիշի կատարողականը տարեկան ճշտման համեմատ կազմել է 38,4 տոկոս ։ 2024 թվականի հունվար-հունիս ամիսներին ՀՀ պետական բյուջեն կատարվել է շուրջ 11 մլրդ դրամի հավելուրդով ։ Մինչդեռ, հաշվետու ժամանակահատվածում պակասուրդը նախատեսված է եղել 56,4 մլրդ դրամի չափով, իսկ հավելուրդը նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածում կազմել է 134,3 մլրդ դրամ։